DASHview: Dashboard herkomst stikstofdepositie

DASHview

foto Natura2000 gebied Rijntakken nabij Rhenen

DASHview is een interactief dashboard. Het geeft inzicht in de herkomst van stikstofdeposities in de Natura 2000-gebieden.

Via verschillende tabbladen boven in het scherm van deze website is het mogelijk om inzicht te krijgen in de herkomst van stikstofdepositie in Natura 2000-gebieden. De onderliggende data zijn eerder als dataset DASH23 beschikbaar gesteld. Het tabblad Verantwoording vermeldt het toepassingsdomein en de gebruiksbeperkingen van deze dataset. U vindt het tabblad in het menu bovenin het scherm van de website.

Tabblad Herkomst

Kaartbeeld herkomst

In het tabblad Herkomst is het mogelijk om voor het geselecteerde Natura 2000-gebied van elk kilometervak (km-vak) in Nederland de depositiebijdrage in Mol op het natuurgebied in te zien. U vindt dit tabblad in het menu bovenin het scherm van deze website. In het kaartje hiernaast is een voorbeeld te zien van het Voornes Duin.

Stap 1: kies een natuurgebied

Selecteer eerst een Natura 2000-gebied. Op de kaart krijgt dit Natura 2000-gebied een groene grens. Natuurgebieden zonder overbelaste hexagonen zijn wel in de keuzelijst opgenomen maar niet te selecteren (gedimd).

Stap 2: kies een zone

Selecteer een zone: Nederland, een provincie of een grenszone . Het taartdiagram toont dan de bijdrage vanuit die selectie. Dit voor alle sectoren of voor één van de DASH-sectoren. De geselecteerde zone krijgt een blauwe grenslijn, bij een geselecteerde provincie wordt de kaart gecentreerd op de provincie. De grenszone met België en Duitsland vormen elk een apart te selecteren zone. De bijdrage vanuit de eerste 5 km-vakken vanaf de grens worden in dit geval getoond.

Stap 3: kies een sector

Selecteer één van de 19 DASH-sectoren. De kaart toont dan de depositie(vracht) vanuit elke gridcel voor het geselecteerde natuurgebied. Voor de grenszones zijn er 5 sectoren beschikbaar: Industrie, landbouw, ‘Verkeer en transport’ en Overig.

Stap 4: kies kaarttype

Selecteer het kaarttype Depositie of Depositievracht. Het kaarttype Depositie toont de bijdrage in Mol N/ha/jr die deze gridcel gemiddeld bijdraagt op een hectare van het geselecteerde Natura 2000-gebied. Het kaarttype Depositievracht telt de bijdrage over alle hectares van het Natura 2000-gebied bij elkaar op.

Kaartlegenda

De kaartlegenda is gebaseerd op de waarden in de kaart en heeft standaard 8 klassen. Elke klasse heeft een gelijke som (het aantal km-vakken x de depositie per km-vak).

Selectie op de kaart zelf

Na selectie van een km-vak verschijnt er een ‘popup’-scherm. Hierin staat de bijdrage in dat vak (depositie of depositievracht) voor de gekozen sector. Selecteer met de verschillende selectoren rechtsboven op het scherm meerdere km-vakken. Het taartdiagram toont dan de gesommeerde bijdrage van al deze km-vakken.

Tabblad Emissie

Voorbeeldkaart tabblad emissies

Het tabblad Emissie in het menu bovenin het scherm van deze website toont de emissie in ton per km-vak voor elke DASH-sector. Ook hier kan een eigen selectie van de km-vakken worden gemaakt via de provincie of een selectie op de kaart. In het taartdiagram is de totale emissie per DASH-sector te zien.

Stap 1: kies een stof

Selecteer hier ammoniak (NH3), stikstof(di)oxide (NOx) of N-totaal. Dit is een optelling van de stikstoffractie in NH3 en NOx in ton N.

Stap 2: kies een zone

Selecteer een zone: heel Nederland, één van de 12 provincies of het Continentaal Plat (NCP: het Nederlandse deel van de Noordzee). De grensregio met België en Duitsland toont per sector de emissies voor de eerste 5 km van de grens. Omdat de kilometervakken deels overlappen zijn óf de emissies van de grensregio, óf de emissies van Nederland op de kaart zichtbaar.

Stap 3: kies een sector

Selecteer voor de Nederlandse zones één van de 19 DASH-sectoren. Bij de grenszones is het aantal sectoren beperkt tot 4 stuks: Industrie, Landbouw, ‘Verkeer en transport’ en Overig.

Selecteer een km-vak op de kaart zelf

Na selectie van een km-vak verschijnt er een ‘popup’-scherm. Hierin staat de bijdrage in dat vak (depositie of depositievracht) voor de gekozen sector. Selecteer met de verschillende selectoren rechtsboven op het scherm meerdere km-vakken. Het taartdiagram toont dan de gesommeerde bijdrage van al deze km-vakken.

Tabblad Bijdrage

Voorbeeld schermfoto kaart met bijdrage

Het tabblad Bijdrage in het menu bovenin het scherm van deze website toont met een bolletjeskaart voor elk Natura 2000-gebied de bijdrage aan de depositie van de emissie uit de gekozen selectie (Nederland, provincie of selectie van km-vakken op de kaart). Ook toont het de bijdrage voor alle sectoren of per DASH-sector. In vergelijking met het tabblad Herkomst is het de omgekeerde manier om de relatie tussen de locatie van de emissie en de depositie op het Natura 2000-gebied in een kaart weer te geven. Via het tabblad Bijdrage is de gemiddelde depositie op het gebied in te zien, exclusief de bijdrage vanuit het buitenland en exclusief de meetcorrectie.

Stap 1: kies een zone

Selecteer een zone: heel Nederland, een van de 12 provincies of het Continentaal Plat (het Nederlandse deel van de Noordzee). De grensregio met België en Duitsland toont per sector de emissies voor de eerste 5 km van de grens. Omdat de kilometervakken deels overlappen zijn óf de emissies van de grensregio, óf de emissies van Nederland op de kaart zichtbaar.

Stap 2: kies een sector

Selecteer voor de Nederlandse zones een van de 19 DASH-sectoren. Bij de grenszones is het aantal sectoren beperkt tot 4 stuks: Industrie, Landbouw, ‘Verkeer en transport’ en Overig.

DASH-data

DASH (DAtaset Stikstofdepositie Herkomst) beschrijft ruimtelijk de herkomst van stikstofdepositie op de Natura 2000-gebieden per vierkante kilometer. Zowel door Nederlandse bronnen als bronnen net over de grens met België en Duitsland. De gegevens zijn beschikbaar voor zowel elk Natura 2000-gebied met stikstofgevoelige habitattypes in zijn geheel, als per habitattype individueel. Daarnaast zijn de bijbehorende emissies per vierkante kilometer uitgesplitst per sector en naar NOX en NH3. De dataset bestaat uit een serie van geopackages, koppeltabellen en documentatie. Het een zeer uitgebreide bron-receptor matrix. Download de DASH-data via RIVMdata.

Meer weten?

Op RIVM.nl is meer algemene informatie beschikbaar over wat stikstof is en hoever stikstof verspreidt. Ook is er meer informatie te vinden over hoe het RIVM deposities berekent en waar het RIVM meet. Verder staat er uitleg over de modellen waarmee het RIVM de depositie berekend. Op de website van de Emissieregistratie is data openbaar over de uitstoot van onder andere stikstof-houdende stoffen. En via de Opendata over stikstof zijn de meest actuele datasets over stikstof, AERIUS en DASH te downloaden.

Verantwoording

DASH-view ontsluit de DASH dataset 2023 voor de beleidsmaker

Op deze site worden cijfers van de DASH dataset 2023 ontsloten (DASH23). DASH is een zeer uitgebreide dataset van RIVM die de laatste jaren aan de provincies beschikbaar wordt gesteld in het kader de Gebiedgerichte aanpak (GGA). Het bevat de relatie tussen een emissie vanuit een km-vak ergens in Nederland en de depositie die dat veroorzaakt in elk van de Natura2000-gebieden. De DASH dataset is echter groot in omvang en het gebruik ervan vergt kennis van Geografische Informatiesystemen (GIS) en databases. Om beleidsmakers direct toegang te geven tot de belangrijkste inzichten vanuit DASH ontwikkelt RIVM DASH-view. Daarbij wordt niet de gehele dataset ontsloten: alle depositiecijfers beperken zich op dit moment nog tot de gemiddelde depositie per Natura2000-gebied, en niet die per Habitat of per hectare. Het doel van deze dataset is inzicht te verkrijgen in de herkomst van stikstofdepositie veroorzaakt door emissiebronnen van stikstofdioxiden (NOX) en ammoniak (NH3), dus welke emissielocaties hoeveel depositie in Natura 2000-gebieden oplevert.

Herkomst emissiedata: Emissieregistratie

De data zijn op basis van vastgestelde emissies uit de Nederlandse Emissieregistratie en dus niet op basis van bijvoorbeeld vergunde data – over deze data beschikt het RIVM niet. DASH kan dus bijdragen aan het identificeren van regio’s waar maatregelen het meeste opleveren. Voor specifieke berekeningen van het effect van (volume) maatregelen of salderingsruimte zijn specifiekere gegevens en berekeningen nodig. Op de website van de Emissieregistratie is emissiedata te vinden van de 375 belangrijkste milieubelastende stoffen naar lucht en water, waaronder die van stikstofhoudende componenten. De data van de Emissieregistratie staat aan de basis voor de berekeningen in het dashboard stikstofdepositie herkomst.

Toepassingsdomein

Omdat de data per Natura 2000-gebied wordt gepubliceerd kan het worden gebruikt bij kwalitatieve beoordelingen, zoals:

  • Welke regio of sector veroorzaakt meer depositie op een (specifiek habitat binnen een) natuurgebied dan een ander?
  • Waar komt de grootste hoeveelheid depositie vandaan binnen een sector?
  • Is de hoeveelheid depositie die wordt veroorzaakt op een habitat afkomstig uit een zone dichtbij of ver weg?

De data geven hoeveelheid depositie aan. Dit is de berekende depositiebijdrage op basis van emissiegegevens van de Emissieregistratie, berekend met het OPS-model. Deze cijfers kunnen worden gebruikt om inzicht te krijgen in de grootte van de depositie. Er zijn echter beperkingen aan de interpretatie (zie volgende paragraaf voor de gebruiksbeperkingen). Getallen in de dataset zijn afgerond op een beperkt aantal decimalen:

  • emissies in ton/jaar zijn afgerond op 1 decimaal en maximaal 3 significante decimalen
  • deposities in mol/ha/jaar zijn ook afgerond op 1 decimaal en maximaal 3 significante decimalen.

Het is aan de gebruiker van de data om de zeer kleine bijdragen op waarde te schatten. Deze waarden zijn gekozen om niet teveel gegevens te verliezen (bijvoorbeeld wanneer er veel wordt gesommeerd); het is niet de intentie om een te groot detailniveau te suggereren

Gebruiksbeperkingen

Het is belangrijk te vermelden dat deze dataset niet gebruikt kan worden om absolute depositiewaarden te krijgen voor een bepaald gebied. Dit komt omdat deze data niet de volledige depositie vanuit het buitenland bevat en zonder meetcorrectie is. De meetcorrectie wordt in de landelijke depositieberekeningen van AERIUS Monitor toegepast op basis van het onverklaarde verschil tussen modelberekening en daadwerkelijke metingen in natuurgebieden. Deze meetcorrectie is daarom per definitie niet te verdelen over individuele bronnen of over sectoren. Het potentiële effect van een scenario dat met deze data wordt uitgerekend kan daarom indicatief worden ingeschat; aanbevolen wordt om deze uit te zetten tegen de (ook ongekalibreerde) depositie van een sector in AERIUS Monitor. Daarnaast is de vergelijking met AERIUS Monitor beperkt omdat deze op een andere resolutie is bepaald. Dit is per 1 ha in AERIUS Monitor en 16 ha in DASH. Gebiedsgemiddelden wijken daarom af. Voor grote gebieden is dit verschil beperkt, voor kleine gebieden kan dit groter zijn. Vanwege het detailniveau van de data geldt het advies om op basis van eigen expertise zeer kleine bijdragen op waarde te schatten. Voor het berekenen van de depositie van één of een klein aantal individuele bron(nen) is het advies om de meest recente versie van AERIUS Calculator te gebruiken

De DASH-sectoren

DASH23 kent 19 sectoren, waarbij vooral die vanuit de landbouw ver is uitgewerkt. Zie hiervoor onderstaande tabel.

  • Industrie en afvalverwerking
  • Energie
  • Wegverkeer
  • Mobiele werktuigen
  • Vliegverkeer en railverkeer
  • Landbouw-Stallen Rundvee
  • Landbouw-Stallen Varkens
  • Landbouw-Stallen Pluimvee
  • Landbouw-Stallen Overig vee
  • Landbouw-Mestopslag
  • Landbouw-Beweiding
  • Landbouw-Mestaanwending
  • Landbouw-Mestbe- en verwerking
  • Landbouw-Glastuinbouw
  • Landbouw-Overige landbouw
  • Zeescheepvaart
  • Visserij
  • Binnenvaart
  • Overige sectoren

Deze sectoren samen omvatten de totale emissies vanuit Nederland en het NCP, het Nederlandse deel van de Noordzee. De DASH sectoren zijn zelf een optelling van onderliggende bronnen. De volgende spreadsheet geeft de relatie weer tussen andere veelgebruikte indelingen zoals die uit AERIUS Monitor en uit de GCN-kaarten (Grootschalige Concentratiekaarten Nederland)

Overige sectoren

Vooral de laatste categorie, ‘Overige sectoren’ roept hierbij vragen op. En omdat er jaarlijks wel veranderingen voordoen over wat hieronder verstaan wordt hierbij de opsomming voor de sector ‘Overige sectoren’:

  • Overdrachten: Natuurlijke emissie: Niet-landbouwbodems en vegetatie
  • Overdrachten-Landbouwbodems
  • Handel, Diensten en Overheid-Overig
  • Particulieren, veestapel stal en opslag
  • Particulieren, veestapel mest en aanwending
  • Bouw
  • Handel, Diensten en Overheid-RWZI’s
  • Handel, Diensten en Overheid-Winning en distributie drinkwater
  • Consumenten: Vuurwerk
  • Consumenten: Vreugdevuren
  • Consumenten: Woningbranden
  • Consumenten: Afzet op natuurterreinen en bij particulieren
  • Consumenten: overige emissies
  • Consumenten-Vuurhaarden-hoofdverwarming/koken/warmwater
  • Consumenten-Vuurhaarden-sfeerverwarming

Buitenland

De complete bijdrage vanuit het buitenland zit niet in de DASH-cijfers. Wel is de bijdrage per sector vanuit Duitsland en België vanuit de eerste 5km aanwezig zodat locale overheden dit met hun buitenlandse buurgemeenten in het overleg kunnen gebruiken. De bijdrage per Natura2000-gebied per sector en per (buur-)land is beschikbaar in een aparte spreadsheet

Meetcorrectie

De zogenaamde meetcorrectie corrigeert het verschil tussen de gemeten en gemodelleerde deposities. Dit kan zowel een positief als een negatief getal zijn. De meetcorrectie is (nog) niet in de DASH-data opgenomen. Dit is wel een logische uitbreiding voor de toekomst zodat ook de mate van overschrijding van de KDW inzichtelijk kan worden gemaakt. De gemiddelde meetcorrectie per Natura2000-gebied is beschikbaar in een aparte spreadsheet

Mate van overschrijding van de KDW

Deze is per Natura2000-gebied en per habitat terug te vinden in een aantal spreadsheets

Toekomstige en historische deposities

RIVM stelt binnenkort per DASH-sector de verwachte ontwikkeling in de toekomstige jaren, gebaseerd op het in de KEV2022 doorgerekende economische ontwikkelingen en beleid beschikbaar voor de jaren 2025, 2030, 2035 en 2040. Later worden deze ook aangevuld met historische cijfers.

Over deze site

Contact

Met vragen over deze site kunt u terecht bij DASHview@rivm.nl

Cookies

Deze webpagina’s maken gebruik van cookies en webstatistieken. Hieronder leest u welke cookies geplaatst worden en met welk doel.

Welk soort cookies worden gebruikt?

We gebruiken alleen cookies voor webstatistieken en onderzoek. Dat doen we om te begrijpen hoe bezoekers de website gebruiken. Deze informatie helpt ons de site te verbeteren. Bijvoorbeeld door informatie aan te vullen of door het gebruikersgemak te verbeteren.

Deze cookies hebben geen impact op uw privacy. Ze vallen daarom onder de uitzondering van de cookiebepaling in de Telecommunicatiewet. Als gevolg daarvan vraagt deze site geen toestemming voor het plaatsen van deze cookies.

Webstatistieken

Voor de webstatistieken gebruiken we het open source webanalysepakket Piwik. Hierdoor kan de website nog beter op bezoekers worden afgestemd. De verzamelde gegevens gebruiken we niet voor een ander doel dan de verbetering van de website.

Geen trackingcookies

Trackingcookies zijn cookies die bezoekers tijdens het surfen over andere websites kunnen volgen. Deze site gebruikt geen trackingcookies. De website biedt daarom geen ondersteuning voor de DoNotTrack-instelling van browsers. Het RIVM houdt zich aan de in Nederland geldende wetgeving.

Iedereen mag op grond van de Wet Hergebruik van Overheidsinformatie de informatie op deze website hergebruiken, tenzij anders is aangegeven.

Het recht op hergebruik geldt voor alle soorten informatie zoals teksten, rapporten, foto’s, grafieken en afbeeldingen. Het hergebruik geldt zowel voor commerciële als een niet-commerciële doelen.

Hergebruik is toegestaan tenzij:

  • via het copyrightteken (©) is aangegeven dat er op een foto wél copyright zit
  • het gaat om content van derden. Controleer daarom altijd de afzender van documenten

Roadmap

DASH-view is continu in ontwikkeling. Onderstaand overzicht geeft een beeld waar we de komende tijd verder aan werken:

  • Mogelijk maken van de selectie van individuele kilometervakken waarbij de som van de depositie(vracht) wordt getoond.
  • Toevoegen buitenlandemissies Duitsland en België, op de kaart alleen voor de eerste 5 km vanaf de grens met Nederland en voor de taartdiagram met de deposities vanuit het gehele buitenland.
  • Verder doorvoeren van de toegankelijkheidsrichtlijnen van de Rijksoverheid

Toegankelijkheid

Het RIVM besteedt veel aandacht aan gebruiksvriendelijkheid, toegankelijkheid, kwaliteit en vindbaarheid van online informatie. Iedereen moet overheidssites gemakkelijk kunnen vinden, gebruiken en bekijken. Om dit mogelijk te maken, volgt het RIVM de eisen van Digitoegankelijk, de Nederlandse naam voor de Europese norm 301 549 die voorziet in toegankelijkheidsrichtlijnen voor overheidswebsites. Door toepassing van Digitoegankelijk worden websites en webapplicaties toegankelijk voor mensen met een functiebeperking. Zo krijgen onder andere dyslectici, kleurenblinden, slechtzienden en blinden dezelfde toegang tot overheidsinformatie als mensen die deze functiebeperkingen niet hebben.

Kunt u de inhoud van een document niet lezen, neem dan contact op! Deze website voldoet helaas nog niet volledig aan de toegankelijkheidseisen. Het kan daardoor voorkomen dat delen van deze website niet goed leesbaar zijn. Heeft u een vraag of opmerking over de informatie op deze site? Wij helpen u graag. Neem dan contact met ons op via DASHview@RIVM.nl.